Nguyên nhân và các yếu tố gây vô sinh - hiếm muộn

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiếm muộn là tình trạng một cặp vợ chồng chung sống, có quan hệ tình dục thường xuyên không sử dụng biện pháp tránh thai nào nhưng sau 1 năm (với người vợ dưới 35 tuổi) và sau 6 tháng (với người vợ trên 35 tuổi) mà vẫn chưa có thai một cách tự nhiên. Vậy nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây nên vô sinh là gì?

NGUYÊN NHÂN GÂY VÔ SINH

1. Nguyên nhân ở nam

     - Những vấn đề trong quá trình xuất tinh như xuất tinh sớm, xuất tinh ngược, các bệnh lý như xơ nang, tinh hoàn không di chuyển xuống bìu hoặc bị xoắn thừng.

     - Có vấn đề về tinh trùng: Số lượng tinh trùng thấp, tinh trùng bị dị dạng hoặc sự chuyển bất thường của tinh trùng… đều có khả năng gây ra tình trạng vô sinh ở nam giới.

     - Mắc các bệnh nam khoa: Viêm tuyến tiền liệt, viêm bao quy đầu, viêm tinh hoàn… là các bệnh lý dễ dẫn tới tình trạng vô sinh ở nam giới.

     - Sự bất thường trong chức năng sản xuất tinh trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến có thể bắt nguồn do tinh hoàn bị co rút, các tật di truyền, những bệnh lý như đái tháo đường, quai bị; trước đây từng bị chấn thương hay giải phẫu tinh hoàn/vùng bẹn.

     - Sử dụng nhiều rượu bia: Lạm dụng rượu bia sẽ làm suy giảm chất lượng tinh trùng, giảm ham muốn. Các chất độc tích tụ trong rượu bia sẽ gây rối loạn cương dương, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng có con của nam giới.

     - Hút thuốc lá: Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới vô sinh nam. Hút thuốc lá làm tinh trùng bị suy yếu, dị dạng hoặc teo tinh hoàn.

     - Thường xuyên mặc quần áo bó sát: Thói quen xấu này khiến nhiệt độ tinh hoàn tăng lên, ngăn cản quá trình sinh tinh.

     - Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục thô bạo, quan hệ nhiều lần liên tục sẽ làm tổn thương dương vật, gây trở ngại cho quá trình sinh sản của nam giới.

     - Tiếp xúc nhiều với các hóa chất và chất độc như thuốc trừ sâu, bức xạ, cần sa… và steroid.

     - Tổn thương do ung thư và quá trình chữa trị.

     - Một số trường hợp vô sinh nam mà nguyên nhân không thể xác định, trong đó có thể là do nguyên nhân di truyền.

     - Căng thẳng, stress: Tình trạng căng thẳng, stress kéo dài sẽ làm rối loạn nội tiết tố nam, khiến chuyên chăn gối không viên mãn, gia tăng nguy cơ vô sinh.

2. Nguyên nhân ở nữ

Vô sinh nữ thường bắt nguồn từ những nguyên nhân như:

     - Bất thường phóng noãn: Vòng kinh không phóng noãn do ảnh hưởng từ trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng.

     - Vòi tử cung: Những bệnh lý có khả năng gây tổn thương vòi tử cung như viêm nhiễm đường sinh dục, bệnh lây qua đường tình dục, tiền sử phẫu thuật vùng chậu và vòi tử cung, lạc nội mạc tử cung tại vòi tử cung, bất thường bẩm sinh ở vòi tử cung hoặc do triệt sản.

     - Tử cung: Chầy nhầy kém, có kháng thể kháng tinh trùng, tổn thương tại cổ tử cung do can thiệp thủ thuật (đốt điện, khoét chóp…), cổ tử cung ngắn.

     - Nguyên nhân do lạc nội mạc tử cung,

     - Không rõ nguyên nhân: Khoảng 10% trường hợp vô sinh ở nữ giới không tìm được nguyên nhân sau khi đã thăm khám và tiến hành nhiều xét nghiệm cần thiết để thăm dò và chẩn đoán.

YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY VÔ SINH

     Độ tuổi: Khả năng sinh sản của nữ giới sẽ giảm dần theo tuổi tác, tình trạng suy giảm này sẽ rõ rệt hơn sau tuổi 30. Vô sinh ở phụ nữ lớn tuổi thể là do số lượng và chất lượng trứng hay do các vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản. Đàn ông trên 40 tuổi có khả năng sinh sản kém hơn những người trẻ hơn.

     Hút thuốc lá: Cơ hội của một cặp vợ chồng thụ thai giảm đi khi 1 trong 2 hoặc cả hai người đều hút thuốc lá. Thói quen xấu này cũng làm giảm những lợi ích có thể có của quá trình điều trị vô sinh. Tình trạng vô sinh xuất hiện nhiều hơn ở nữ giới hút thuốc. Ngoài ra, hút thuốc có khả năng làm tăng nguy cơ rối loạn cương dương và giảm số lượng tinh trùng ở nam giới.

     Sử dụng rượu bia: Đối với nữ giới, không có ngưỡng an toàn trong uống rượu bia khi đã thụ thai hay mang thai. Bạn nên tránh uống rượu khi đang có dự định mang thai. Vì bạn rất khó nhận ra mình đang mang thai trong vài tuần đầu tiên. Lạm dụng rượu bia có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, ngoài ra còn khiến cho việc mang thai khó khăn hơn. Đối với nam giới, việc sử dụng rượu bia quá nhiều còn làm giảm lượng tinh trùng và khả năng vận động.

     Ăn uống không lành mạnh: Nữ giới có nguy cơ mắc phải những vấn đề về sinh sản gồm những người bị rối loạn ăn uống như chán ăn hay ăn vô độ, áp dụng chế độ ăn uống hạn chế hay ít calo.

     Thừa cân: Lối sống ít hoạt động, béo phì có khả năng làm tăng nguy cơ vô sinh. Số lượng tinh trùng của nam giới và mức độ testosterone có thể bị ảnh hưởng khi bị béo phì.